همچنان عدم قطعیت‌ها در بررسی بازار نفت در سال ۲۰۲۳ نقش پررنگی دارند، مهم‌ترین عواملی که به این امر دامن زده است، شامل نااطمینانی‌ها درباره وضع کاهش رشد اقتصادی جهانی، وضع رشد تقاضا در چین پس از پایان محدودیت‌های سیاست‌های به صفر رساندن موارد ابتلا به کووید-۱۹، تداوم تنش‌های ژئوپلیتیک در اروپا، سیاست‌های وضع تأمین انرژی اروپا به‌ویژه در زمستان ۲۰۲۳، شرایط نظام تحریمی اروپا بر صادرات نفتی روسیه و سیاست‌های سقف قیمتی بر تحولات تجارت بازار نفت است.

افزایش ۲.۳ میلیون بشکه‌ای تقاضای جهانی نفت

مقدار تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲۳ با رشد ۲.۳۱ میلیون بشکه نسبت به سال ۲۰۲۲ همراه خواهد بود. با پیش‌بینی این رشد تقاضا، مقدار تقاضا مطابق گزارش اخیر اوپک به بیش از ۱۰۱.۸۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید، مهم‌ترین عامل رشد تقاضا نیز افزایش مسافرت‌ها و رشد تقاضا در چین است.

همچنین بیشترین رشد تقاضای نفت‌خام در سال ۲۰۲۳ از سوی کشورهای غیر عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی خواهد بود، به‌طوری که از میزان تقاضای این کشورها در سال ۲۰۱۹ قبل از همه‌گیری کرونا پیشی گرفته است، اما از سوی دیگر میزان تقاضا نفت‌خام در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی در سال ۲۰۲۳ نسبت به تقاضای این کشورها در سال ۲۰۱۹ قبل از همه‌گیری کرونا کمتر است. کشورهای آسیایی مانند چین و هند بیشترین میزان تقاضای نفت را در سال جاری میلادی خواهند داشت و در این بین بیشترین میزان رشد تقاضا در بخش حمل‌ونقل دیده می‌شود.

به‌طور کلی مقدار افزایش تقاضا برای بنزین و گازوئیل ۱.۱میلیون بشکه در روز و مقدار افزایش سوخت جت نیز در این سال یک میلیون و ۱۰۰ بشکه در روز خواهد بود که حاکی از رشد ۵۰ درصدی است.

 رشد ۱.۴۴ میلیون بشکه‌ای عرضه نفت خام

در سال ۲۰۲۳ بر اساس پیش‌بینی‌ها رشد عرضه سالانه نفت‌خام در جهان یک میلیون و ۴۴۰ هزار بشکه نفت خواهد بود و تولید نفت در کشورهای غیر عضو اوپک به بیش از ۶۷.۰۱ ۶۷ میلیون و ۱۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید. در این میان آمریکا، کانادا، برزیل و گویان بیشترین رشد تولید سالانه را به خود اختصاص می‌دهند.

با توجه به گزارش ماهانه اوپک، عرضه نفت کشور آمریکا حاصل از منابع مختلف تولیدی به‌ویژه منابع شیل‌های نفتی در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۲، ۱.۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و به ۲۰.۱۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید، همچنین کشورهای کانادا و برزیل نیز بیشترین افزایش تولید را خواهند داشت، به‌ویژه برزیل که قرار است تولید خود را به حدود ۴ میلیون بشکه برساند.

سهم ۲۸ درصدی اوپک از تجارت جهانی نفت

اوپک همچنان سهم ۲۸ درصدی از تجارت جهانی نفت را دارد. در ماه ژانویه ۲۰۲۳، جمع تولید اعضای اوپک با ۴۹ هزار بشکه در روز کاهش نسبت به ماه پیش از آن به ۲۸ میلیون و ۸۸ هزار بشکه در روز رسید.

مقدار تولید اعضا پایین‌تر از پیش‌بینی اوپک بوده است، اوپکی‌ها نسبت به تعهد تولیدشان ۹۰۰ هزار بشکه کمتر تولید کرده‌اند، عربستان و عراق در ماه ژانویه نسبت به دیگر اعضا بیشترین کاهش عرضه ماهانه را داشته‌اند. پیش‌بینی اوپک حاکی از این است که در سال ۲۰۲۳، ۳۸۰ هزار بشکه در روز عرضه مازاد خواهیم داشت، این در حالی است که اطلاعات منتشرشده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی، حاکی از این است که بازار نفت به ۶۰۰ هزار بشکه نفت بیشتر در روز نیاز دارد، سیاست اوپکی‌ها ایجاد تعادل در بازار بوده است.

اتخاذ این سیاست باعث شده است قیمت سبد نفت اوپک در ماه ژانویه با افزایش ۱.۹ درصدی نسبت به ماه گذشته (دسامبر ۲۰۲۲) در حدود ۲ دلار افزایش یافته و به ۸۱.۶ دلار در هر بشکه برسد.

در سال جاری میلادی پیش‌بینی می‌شود مقدار ذخیره‌سازی‌های نفتی کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (اوئی‌سی‌دی) به ۲۸۸۷ میلیون بشکه برسد که با وجود افزایش، کمتر از میانگین پنج سال اخیر خواهد بود. هم‌اکنون نیز سطح ذخیره‌سازی‌ها ۹۵ میلیون بشکه کمتر از میانگین پنج ساله اخیر است،‌ همچنین باوجود افزایش ذخایر تجاری نفتی در آمریکا، ذخیره‌سازی‌های راهبردی نفتی این کشور بیش از ۲۲۲ میلیون بشکه‌ کاهش داشته و تا پیش از سپتامبر ۲۰۲۳ قرار است ۲۶ میلیون بشکه نفت نیز از این ذخیره‌سازی‌های راهبردی به سمت بازار آزاد شود که این کاهش ذخیره‌سازی‌های راهبردی با برنامه‌های صادرات نفتی این کشور همخوانی دارد.

یکی از متغیرهای مهم بازار در سال ۲۰۲۳ در شرایط خاص ژئوپولیتیکی کنونی، تداوم سیاست‌ها آزادسازی ذخایر راهبردی نفتی از سوی آمریکا و متحدانش خواهد بود.

افزایش تجارت خاکستری روسیه

در تازه‌ترین گزارش ماهانه اوپک، عرضه نفت روسیه با توجه تنش‌های ژئوپولیتیکی با اوکراین و تحریم‌های غربی در سال در سال ۲۰۲۳ بیش از ۹۰۰ هزار بشکه کاهش خواهد داشت، البته با تغییر جریان عرضه نفت به اروپا، بیشترین عرضه این کشور به کشورهای آسیایی خواهد بود. منابع دیگر میزان کاهش عرضه نفت روسیه را بالای یک‌میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده‌اند.

روسیه از یک سال پیش تاکنون که تحریم‌های نفتی علیه این کشور تشدید شده تلاش کرده با تجارت نفت خاکستری، مانع از ردیابی مقاصد صادراتی خود شود، اما آمارها حاکی از این است که مقاصد صادراتی نفت این کشور از اروپا به سمت آسیا تغییر کرده است. تحریم نفتی روسیه درآمدهای نفتی این کشور را به مقدار قابل‌توجهی کاهش داده است، از این رو سیاست کاهش ۹۰۰ هزار بشکه‌ای این کشور در سال ۲۰۲۳ برای کاهش آثار ناشی از تحریم نفتی این کشور است، زیرا درآمدهای این کشور در ژانویه ۲۰۲۳ به‌دلیل تخفیف‌های نفتی آن، ۴۶ درصد کاهش یافته است.

از دیگر مسائل مهم در بازار نفت کاهش سرمایه‌گذاری جهانی در این بازار است، حال اگر قرار باشد تقاضای چین نیز در سال ۲۰۲۳ به‌دلیل سیاست‌های بازگشایی‌های ناشی از کووید-۱۹ صفر افزایش یابد، این انتظار است که در نیمه دوم سال ۲۰۲۳، قیمت نفت به بیش از ۱۰۰ دلار هم برسد. چنانچه قیمت‌ها نیز به بیش از ۱۰۰ دلار برسد خریداران نفت روسیه به‌دلیل تخفیف‌های نفتی این کشور، افزایش می‌یابد.